Pojawi艂a si臋 idealna okazja do zrobienia zdj臋cia! Ten moment, na kt贸ry czeka艂a艣/e艣 w ko艅cu nadszed艂. Aparat gotowy. Robisz zdj臋cie – patrzysz i czego艣 brakuje. Co艣 jest nie tak. Nie tak to mia艂o wygl膮da膰. Dlaczego? Porozmawiajmy o kompozycji. B臋dzie troch臋 teorii oraz troch臋 przyk艂ad贸w, jak ja sobie radz臋. Zapraszam!

Odpowiednie ustawienia aparatu i w efekcie dobrze na艣wietlone zdj臋cie to nie wszystko. Trzeba te偶 pomy艣le膰, co chcesz pokaza膰 na zdj臋ciu i jak to zrobi膰 najlepiej. Pora wi臋c przybli偶y膰, co to s膮 mocne punkty, gdzie dobrze jest umieszcza膰 linie w kadrze i co to jest zasada tr贸jpodzia艂u. 聽Na ko艅cu wpisu znajdziesz te偶 kilka wskaz贸wek odno艣nie komponowania kadr贸w.

Punkty i linie – czyli zasada tr贸jpodzia艂u

Niekt贸rym ju偶 na starcie b臋dzie du偶o 艂atwiej, poniewa偶 ich aparaty mog膮 wy艣wietla膰 w trybie live view siatk臋, kt贸ra dzieli kadr na 9 r贸wnych prostok膮t贸w. Kluczowe s膮 linie (pionowe i poziome) oraz punkty ich przeci臋膰, b臋d膮ce mocnymi punktami. Jak wida膰 na zamieszczonej grafice, punkty te s膮 dosy膰 mocno oddalone od centrum kadru oraz od siebie.聽Dobrze jest mie膰 w kt贸rym艣 z tych punkt贸w najwa偶niejszy obiekt (to, co ma przyci膮gn膮膰 wzrok ogl膮daj膮cego) na zdj臋ciu.

Dlaczego akurat tak? Dlaczego聽nie umie艣ci膰 tego, co wa偶ne po prostu na samym 艣rodku? Przecie偶 艣rodek wydaje si臋 by膰 dobrym miejscem, wr臋cz najwa偶niejszym. Czy kadr centralny jest absolutnie passe? Oczywi艣cie nie, to dobry kadr, ale nie zawsze. Wszystko zale偶y od okoliczno艣ci. Umieszczenie g艂贸wnego tematu w jednym z mocnych punkt贸w podnosi dynamik臋 zdj臋cia, a przede wszystkim zwraca uwag臋 ogl膮daj膮cego na inne rzeczy/osoby znajduj膮ce si臋 w kadrze. Przesuwaj膮c temat聽zdj臋cia z centrum na bok, zostawiamy sobie miejsce, 偶eby pokaza膰 t艂o. Widz dzi臋ki temu po艣wi臋ca wi臋cej czasu na obejrzenie fotografii聽i dostrzega wi臋ksz膮 ilo艣膰 szczeg贸艂贸w.

Wreszcie, umiej臋tnie pos艂uguj膮c si臋 zasad膮 tr贸jpodzia艂u mo偶emy opowiedzie膰 histori臋. Mo偶emy tak pokierowa膰 wzrokiem widza, 偶eby zacz膮艂 ogl膮da膰 zdj臋cie od okolic lewego dolnego mocnego punktu, przeszed艂 przez centrum, przez kolejny z punkt贸w po prawej stronie i sko艅czy艂 na prawej kraw臋dzi fotografii. Dlaczego akurat w tym kierunku?聽W naszej kulturze czytamy od lewej do prawej. Tak samo nasz wzrok stara si臋 sobie poradzi膰聽z obrazami. Zapewne w innych kulturach ju偶 a偶 tak mocnego efektu nie b臋dzie, ale oczy modelki albo wie偶a ratusza w mocnym punkcie zawsze pomo偶e w polepszeniu odbioru fotografii.

Kadr centralny oczywi艣cie te偶 bywa przydatny. Kiedy na zdj臋ciu ma by膰 ukazana symetria otaczaj膮cego 艣wiata albo zdj臋cie b臋dzie mia艂o charakter typowo u偶ytkowy (na przyk艂ad przy fotografii produktowej). Po prostu trzeba wiedzie膰, kiedy jakiego kadru u偶y膰.

Nadci膮gaj膮ca burza z na艂o偶on膮 siatk膮 tr贸jpodzia艂u.

Mamy jeszcze linie, kt贸re tak偶e s膮 bardzo przydatne. Raz, 偶e pomagaj膮 nam one okre艣li膰 granice mi臋dzy pierwszym, drugim i kolejnym planem, a dwa (je艣li wy艣wietlaj膮 si臋 na ekranie) mo偶emy wzgl臋dem nich wypoziomowa膰 aparat. Poza tym pojedyncza linia dzieli kadr na obszary o nier贸wnych proporcjach. Mo偶na dzi臋ki nim zdecydowa膰, kt贸ra cz臋艣膰 zdj臋cia ma przyci膮gn膮膰 uwag臋 widza.

Na zdj臋ciu obok, pokazuj膮cym zbli偶aj膮c膮 si臋 w moim kierunku chmur臋 burzow膮, wida膰 bardzo dobrze, jak podzieli艂em kadr na dwie wyra藕nie kontrastuj膮ce rozmiarem cz臋艣ci. Dolna cz臋艣膰 kadru (nawet mniej ni偶 1/3) to powierzchnia z zabudowaniami. Ca艂a g贸ra to niebo wraz z pot臋偶n膮 chmur膮, g贸ruj膮c膮 nad doln膮 cz臋艣ci膮 kadru. Uda艂o mi si臋 spot臋gowa膰 to wra偶enie dominacji nieba nad ziemi膮 w艂a艣nie poprzez umieszczenie horyzontu w okolicy dolnej linii podzia艂u. Przy okazji dolny prawy punkt przypada na jasny fragment, przez kt贸ry przebija si臋 s艂o艅ce i wida膰聽padaj膮cy deszcz. Na g贸rny prawy punkt przypad艂 jeden z wierzcho艂k贸w nadci膮gaj膮cej chmury. C贸偶, obiektyw o ogniskowej 19 mm (czyli bardzo szerokok膮tny) te偶 swoje zrobi艂.

Je艣li zasz艂aby taka potrzeba i dominuj膮ca mia艂aby by膰 dolna cz臋艣膰 kadru, to wystarczy艂oby obni偶y膰 lekko aparat i g贸rn膮 lini臋 poziomego podzia艂u umie艣ci膰 w okolicach horyzontu. Aczkolwiek w omawianym przypadku nie mia艂o to raczej uzasadnienia (no chyba, 偶e zamiast blok贸w by艂aby wielka ka艂u偶a lub jezioro, w kt贸rym pi臋knie odbija艂aby si臋 chmura).

Przyjrzyj si臋 teraz kaczce. Mo偶e to nieco nietypowy portret, ale to zdj臋cie bardzo dobrze obrazuje, jak zastosowa艂em po raz kolejny zasad臋 tr贸jpodzia艂u. Trzeba mocno wyt臋偶y膰 wzrok, 偶eby zobaczy膰 granic臋 艣niegu i skutej lodem powierzchni stawu, ale znajduje聽si臋 ona w zasadzie na dolnej poziomej linii. Kaczka siedzi sobie spokojnie po prawej cz臋艣ci kadru, a jeden z punkt贸w znajduje si臋 prawie dok艂adnie na jej oku.

Kaczka skierowa艂a dzi贸b w lewo, wi臋c da艂em jej troch臋 oddechu od tej w艂a艣nie strony. Wydaje si臋, 偶e przez to, 偶e praktycznie ca艂a lewa cz臋艣膰 zdj臋cia jest pusta, b臋dzie ono ci膮偶y膰 ku prawej stronie. Paradoksalnie ta pusta przestrze艅 r贸wnowa偶y wizerunek kaczki, ale tylko dlatego, 偶e patrzy ona w stron臋 pustki w kadrze. Troszk臋 to pokr臋tne, ale sprawdza si臋 w praktyce.

Poni偶ej prezentuj臋 inne zdj臋cia, na kt贸re na艂o偶y艂em siatk臋 tr贸jpodzia艂u. Przyjrzyj si臋 dok艂adnie. Nie zawsze uda si臋 idealnie trafi膰 horyzontem lub lini膮 budynk贸w w podzia艂k臋. Nie zawsze oko lub twarz znajdzie si臋 idealnie w mocnym punkcie. Maj膮 na to wp艂yw warunki, ukszta艂towanie terenu czy chocia偶by perspektywa, z kt贸rej robi si臋 zdj臋cie. Zamierzony efekt jest tak czy siak osi膮gni臋ty. Nie potrzebujesz tutaj stuprocentowej precyzji.

 

Jak zapewne wida膰, zazwyczaj przesuwam ci臋偶ar kadru ku prawej stronie, zgodnie z tym, co pisa艂em wcze艣niej. Czytamy od lewej do prawej – niech wzrok prowadzi wi臋c widza od lewej do prawej i na samym ko艅cu czeka go nagroda w postaci najwa偶niejszego elementu – czy to b臋dzie oko pi臋knej Doroty czy te偶 twarz maszynisty. Sp贸jrz, jak samoloty wylatuj膮 wr臋cz z lewego dolnego rogu zdj臋cia i po lekkim 艂uku lec膮 ku prawej kraw臋dzi zdj臋cia. Prowadzi膰 je po 艣cie偶ce pomaga tak偶e smuga, kt贸ra przechodzi przez mocne punkty.

Do艣膰 nietypowo w tym zestawieniu wypada zdj臋cie z li艣膰mi i niebem w tle. Nie przewa偶a 偶adna ze stron. Podzieli艂em kadr dok艂adnie na 3 cz臋艣ci – zielone li艣cie, niebieskie niebo oraz 偶贸艂te li艣cie. 呕adna cz臋艣膰 zdj臋cia nie przewa偶a, bo chcia艂em pokaza膰 na tym zdj臋ciu, jak symbolicznie lato walczy jeszcze z jesieni膮 na tle niebieskiego nieba. Jak wida膰, s膮 sytuacje w kt贸rych r贸wnowaga w kadrze bywa po偶膮dana. To taki centralny kadr, ale w troch臋 innym wydaniu.

Oczywi艣cie powy偶sze zasady maj膮 tak偶e zastosowanie w innym kadrowaniu. Skupi艂em si臋 na d艂u偶ej przy kadrach poziomych, ale te same zasady mo偶na, a wr臋cz nale偶y stosowa膰 tak偶e, gdy robisz zdj臋cia w pionie lub w kwadracie.

Nie zawsze uda si臋 zastosowa膰 idealnie zasad臋 tr贸jpodzia艂u. B臋dzie to wynika膰 z braku czasu albo niedoskona艂o艣ci wizjera w aparacie. Przy live view nie ma tego problemu, ale wizjery zazwyczaj nie maj膮 pokrycia 100% kadru. Ale bez zmartwie艅. W wi臋kszo艣ci przypadk贸w uda si臋 kadr poprawi膰 p贸藕niej w trakcie obr贸bki. Jednakowo偶 du偶o efektywniej jest wykorzystywa膰 zasady w trakcie wykonywania fotografii ni偶 p贸藕niej w programie graficznym.

Inne warte uwagi wskaz贸wki

Z grubsza (tak, z grubsza) om贸wiona zasada tr贸jpodzia艂u, to nie wszystko. Kompozycja, to bardzo z艂o偶ony temat. Jeden temat mo偶na sfotografowa膰 na kilka r贸偶nych sposob贸w. Do wyboru masz:

  • kadr poziomy lub pionowy (a tak偶e kwadratowy lub panoramiczny – ale to ju偶 raczej kadrowanie w programie graficznym)
  • odpowiednio ukierunkowan膮 g艂臋bi臋 ostro艣ci
  • r贸偶n膮 perspektyw臋 (偶abia, ptaka etc.)
  • zabiegi wzmagaj膮ce dynamik臋 uj臋cia – np. pochylenie kadru.
Ta podniebna ewolucja paralotniarza a偶 prosi艂a si臋 uj臋cie w pionowym kadrze.
Wydaje si臋, 偶e g艂贸wnym tematem zdj臋cia jest wykonuj膮cy skok rolkarz, ale dzi臋ki dobrze ukierunkowanej g艂臋bi ostro艣ci uda艂o mi si臋 z艂apa膰 reakcje widz贸w.
Panoramowanie z pochyleniem kadru da艂o bardzo dynamiczny obraz przelatuj膮cego samolotu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tylko od Ciebie zale偶y, jak dan膮 sytuacj臋 uchwycisz. Czy wolisz mie膰 zdj臋cie strzelistego budynku w pionowym kadrze pot臋guj膮cym jego wysoko艣膰, a mo偶e ten sam budynek wolisz ukaza膰 na zdj臋ciu razem z innymi budynkami, nad kt贸rymi g贸ruje. Mo偶esz sportretowa膰 posta膰 w ca艂o艣ci u偶ywaj膮c kadru poziomego, aby ukaza膰 tak偶e pi臋kn膮 okolic臋 lub podej艣膰 bli偶ej, przekr臋ci膰 aparat i otoczenie sprowadzi膰 tylko do postaci t艂a w uj臋ciu pionowym. Pr贸buj r贸偶nie ustawia膰 g艂臋bi臋 ostro艣ci (na r贸偶ne plany), pr贸buj tak偶e nie zawsze trzyma膰 pionu i poziomu na zdj臋ciu. Z czasem wyczujesz, kiedy warto doda膰 dynamiki, a kiedy b臋dzie lepiej je艣li z obrazu przez Ciebie stworzonego b臋dzie bi艂a stateczno艣膰.

Na koniec tylko dodam, 偶e nie chc臋 by膰 jak膮艣 wyroczni膮, kt贸ra m贸wi Ci, jak masz robi膰 zdj臋cia. To tylko wskaz贸wki. Je艣li uwa偶asz, 偶e zdj臋cie zrobione inaczej b臋dzie dobre, to tak zr贸b. Je艣li czujesz, 偶e do tematu trzeba podej艣膰 nieszablonowo i z艂ama膰 wszystkie znane Ci zasady. Zr贸b to. Mamy to szcz臋艣cie, 偶e w dobie fotografii cyfrowej mo偶emy eksperymentowa膰 do woli. Kosztuje nas to jedynie czas i miejsce na karcie pami臋ci, kt贸re mo偶emy bardzo szybko zwolni膰. Nie pstrykaj tylko bezmy艣lnie fotek seriami z my艣l膮, 偶e co艣 tam si臋 p贸藕niej wybierze. Staraj si臋 przemy艣le膰 kadr przed naci艣ni臋ciem spustu migawki, zobaczy膰 go najpierw oczami wyobra藕ni, a dopiero potem spr贸bowa膰 go przywo艂a膰 na matrycy.